Deel 2: De aandachtspunten bij een veganistische voeding bij kinderen

Eline met dochter Ella

Geschreven door Nadine

In deel 1 ‘Is veganisme voor kinderen wel verantwoord?’ heb ik uitgelegd dat het heel goed mogelijk is om je kind op te voeden met volledig plantaardig voeding, mits je je als ouder maar goed laat informeren en je niet zomaar op eigen houtje een veganistisch voedingspatroon aanbiedt aan je kinderen. Een veganistisch voedingspatroon is, naast volwassen, zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven, ook geschikt voor kinderen. Maar waar let je precies op bij een veganistisch voedingspatroon voor kinderen? Hoe zorg je voor de juiste energie en voedingswaarde? Op welke voedingsstoffen dien je (extra) te letten en welke supplementen moet je kind slikken? In dit artikel ga ik daar nader op in. 

1. Energie
Energie is nodig voor het basis- en rustmetabolisme, activiteiten en de groei en ontwikkeling. De energiebehoefte van een kind is afhankelijk van de lengte, gewicht, leeftijd en de mate van activiteit gedurende de dag. Ook heeft energie in het voedingspatroon van een kind extra aandacht nodig bij ziekte, sport en tijdens een groeispurt. Een kind moet een goede energiebalans hebben; de voeding moet voldoende energie bevatten, zodat het lichaam van een kind de lengte in kan. Dit kan bij ziekte nog wel eens anders zijn. In de praktijk hebben we gezien dat energie een belangrijk aandachtspunt moet zijn voor veganistische kinderen. Je ziet vaak dat ouders van kinderen die plantaardig worden opgevoed zelf soms nog niet heel lang plantaardig eten en hierdoor dierlijke producten 1 op 1 vervangen voor plantaardige producten. Dit is niet aan te raden! Het is heel belangrijk om te weten of de plantaardige vervangers qua voedingswaarde wel voldoende overeenkomen met de dierlijke producten die je wilt vervangen. Niet iedere plantaardige drink heeft dezelfde voedingswaarde als koemelk en niet iedere vleesvervanger dezelfde als die van vlees of vis. Een goede vleesvervanger heeft een minimale eiwitgehalte van 20%, bevat meer dan 0.8 mg ijzer, minder dan 1.1 g zout en meer dan 0.06 mg B1 en/of meer dan 0.24 mcg B12 per 100 gram product.

2. Voedingswaarde
Naast de juiste energie is de voedingswaarde van voeding een belangrijk aandachtspunt. In het bekende rijtje voedingsstoffen hebben de volgende bijzondere aandacht nodig bij veganisme:

• Eiwitten

• Calcium

• Vitamine D

• Vitamine B12

• IJzer

• Omega-3 vetzuren

• Zink

• Jodium

Eiwitten
Naast energie is er ook aandacht nodig voor voldoende eiwitten in de voeding. In het algemeen kan worden gesteld  dat je automatisch aan je eiwitbehoefte voldoet zodra in je dagelijkse energiebehoefte wordt voorzien. Toch verdienen eiwitten, naast energie, extra aandacht! Eiwitten zijn bouwstoffen voor het lichaam. De eiwitbehoefte van kinderen bedraagt zo’n 0.9 gram per kilogram lichaamsgewicht (bij volwassenen is dit 0.8). Veganisten moeten hierbij 30% meer rekenen, aangezien eiwitten uit plantaardige producten van mindere kwaliteit zijn dan eiwitten van dierlijke oorsprong.. Het is daarbij van groot belang om eiwitrijke producten te combineren en daarin voldoende te variëren, zodat in alle essentiële aminozuren, de bouwstenen waar eiwitten uit zijn opgebouwd, kan worden voorzien.

Calcium
Kinderen hebben een verhoogde behoefte aan calcium en micronutriënten in verband met de groei en ontwikkeling. Calcium is nodig voor sterke botten, het maximaliseren van de botdichtheid, een goede werking van zenuwen en spieren, de bloedstolling en voor het transport van andere mineralen in het lichaam.Hoeveel een kind precies nodig heeft aan calcium verschilt per leeftijdscategorie. Het is in ieder geval van belang om zoveel mogelijk met calciumbronnen te variëren. Bied je kind het liefst plantaardige drinks aan van een niet-biologisch merk. In tegenstelling tot de biologische varianten zijn deze namelijk wel verrijkt met calcium, vitamine B2 en vitamine B12. Neem bij voorkeur een drink die extra veel eiwitten bevat. Zo is een drink op basis van soja een hele goede keuze vanwege het hogere  gehalte aan hoogwaardige eiwitten.

Vitamine D
Voor de opname van calcium is vitamine D nodig. Vitamine D is erg belangrijk voor de groei en ontwikkeling van botten en tanden. Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D. Het is daarom erg belangrijk voor kinderen om genoeg buiten te komen. De ADH voor vitamine D bij kinderen is 10 mcg per dag. Voor kinderen met een getinte huidskleur en voor kinderen die niet veel buiten komen is 10 mcg per dag extra aan te bevelen. In de maanden van het jaar dat er weinig zonlicht is (september t/m april) wordt overigens voor iedereen aanbevolen om extra vitamine D te slikken. Vitamine D pilletjes zijn gemakkelijk in supermarkt of drogist te verkrijgen. Voor kleine kinderen ook in druppelvorm. Voor een optimale opname van vitamine D, tenslotte, wordt aangeraden deze te combineren  met een voedingsmiddel dat rijk aan calcium is.

Vitamine B12
Vitamine B12 suppletie is een must! Volwassenen die overstappen op een plantaardig voedingspatroon hebben vaak nog wel een vitamine B12 voorraad van 1 tot 4 jaar, maar kinderen hebben die vitamine B12 voorraad niet! Vitamine B12 is nodig voor een goede werking van het zenuwstelsel en de aanmaak van rode bloedcellen. Vitamine B12 is van nature alleen aanwezig in dierlijke producten (meer over vitamine B12 bij volwassenen lees je hier).Ondanks dat veel producten, zoals sojadrink en vleesvervangers, met B12 zijn verrijkt, blijft extra  suppletie hiervan nodig! Hoeveel en in welke vorm verschilt per leeftijdscategorie. Kleine kinderen onder de 4 jaar hebben hele lage doseringen nodig in druppelvorm. Er is voor deze jonge kinderen geen veilige bovengrens vastgesteld. Bij twijfel is het goed om een plantaardig diëtist in te schakelen.

IJzer
IJzer is een heel belangrijke minerale voedingsstof en nodig voor de vorming van hemoglobine, de stof in de rode bloedcellen dat verantwoordelijk is voor de zuurstoftransport in het lichaam.IJzer uit plantaardige voedingsmiddelen wordt helaas minder goed opgenomen dan ijzer uit dierlijke producten. Je kunt de opname van ijzer wel verbeteren door de inname te combineren met extra  vitamine C of peulvruchten.

Omega-3 vetzuren
Voldoende omega-3 vetzuren zijn nodig ter preventie van coronaire hartziekten, de groei van de hersenen en voor de mentale ontwikkeling. Er zijn drie soorten omega-3 vetzuren: ALA, DHA en EPA. Van deze drie vetzuren is alleen ALA essentieel, wat inhoudt dat je die alleen via voeding kan binnenkrijgen. De andere twee vetzuren zijn in, zij het in beperkte mate, door het lichaam uit ALA om te zetten. Rijke bronnen voor ALA zijn o.a. sommige plantaardige oliën, zoals lijnzaadolie, avocado’s en (wal)noten. 

Het vetzuur DHA laat de meeste gezondheidsvoordelen zien. Omdat het lichaam slechts weinig hiervan in het lichaam kan omzetten uit ALA moet ook deze voornamelijk uit onze voeding worden gehaald.  De belangrijkste bron hiervan is vette vis, zoals bijvoorbeeld zalm en haring. Omdat deze vissen DHA uit microalgen halen, kunnen veganisten gebruik maken van een DHA supplement op basis van algenolie. Naast vis zijn er ook plantaardige omega-3 bronnen zoals noten, avocado's, lijnzaadolie, walnoten en raapzaadolie. 

Ook voor EPA is de voornaamste bron vette vis. EPA is met name erg belangrijk voor het zenuwstelsel.

Een suppletie van algenolie wordt aangeraden. Deze is ook in druppelvorm voor jonge kinderen voorhanden. 

Zink
Zink is heel belangrijk voor de groei en ontwikkeling van weefsel, de opbouw van eiwitten en een goed werkend immuunsysteem. In de praktijk blijkt dat kinderen met een veganistisch dieet naar een lagere zink inname neigen dan kinderen met een niet-veganistisch dieet. Het vergt dus speciale aandacht om te zorgen dat veganistische kinderen voldoende zinkinname krijgen! 

Zink tref je vooral aan in volkoren graanproducten. Let dus op wanneer je besluit te stoppen met brood eten en daarbij ook je kind (volkoren)brood ontzegt! In de praktijk zien we dan vaak een tekort aan zink (en andere micronutriënten) bij het kind optreden. Zorg dus dat er voldoende volkoren graanproducten in de voeding van je kind blijven zitten!

Jodium
Jodium is een belangrijke voedingsstof en is nodig voor de productie van schildklierhormonen, welke nodig zijn voor een normale groei en ontwikkeling van het zenuwstelsel en voor een goede stofwisseling. Een goede bron van jodium is brood dat verrijkt is met bakkerszout of gejodeerd zout. Voldoende jodium is al lange tijd een aandachtspunt van de Gezondheidsraad en om deze reden wordt brood meestal verrijkt met jodium. Je ziet in de praktijk dat mensen steeds vaker brood weglaten uit het voedingspatroon, maar hierdoor krijg je ook meteen veel minder jodium binnen! Veel mensen gebruiken hiervoor in de plaats kelptabletten, maar dit is voor kinderen niet geschikt, omdat het kind dan al gauw teveel jodium binnen kan krijgen. Het is lastig vast te stellen hoeveel jodium precies in kelptabletten zit. Laat je kind dus vooral goed brood eten, zodat ze voldoende jodium (en zink) binnenkrijgen! Teveel gejodeerd zout is niet aan te raden.

Multivitaminen
Een multivitamine is niet nodig, maar als blijkt dat de voeding heel onvolwaardig is en het ook lastig is om dit te creëren is een multivitamine in een lagere dosering wellicht aan te raden. Wij kunnen je helpen bij de advisering van de juiste multivitaminen.  

Wij helpen je graag verder met de juiste suppletie en dosering voor jouw kind.

3. Slechte eters
Is je kindje niet zo’n hele goede eter of heeft je kind een allergie voor bijvoorbeeld soja? Dan is het absoluut aan te raden om samen met een plantaardig diëtist te kijken hoe de voeding van het kind geoptimaliseerd kan worden om te voorkomen dat er tekorten ontstaan. 

4. Tips voor ouders
Tot slot nog een aantal tips voor alle ouders:

1) Investeer tijd in het opdoen van kennis over een plantaardig voedingspatroon voor kinderen. Of zoals professor Jaap Seidell stelt: 

“Het het is een kwestie van tijd investeren en puzzelen. Als je dat niet erg vindt, kun je je kinderen uitstekend verantwoord veganistisch laten opgroeien’’

2) Focus op het totale voedingspatroon en het gedrag van je kindje en niet enkel alleen op losse voedingsstoffen.

3) Elimineer geen voedselgroepen (alleen bij voedselovergevoeligheid). 

4) Kies voor verrijkte producten (zoals appelstroop met ijzer en niet-biologische plantaardige drinks)

5) Monitor de lengte en gewicht van je kindje regelmatig. Buigt de groeicurve af, ga dan in gesprek met een plantaardig diëtist en laat de voeding van je kindje analyseren!

Lees ook ‘Deel 1: Is veganisme voor kinderen wel verantwoord?

5. Hulp bij de optimalisatie van plantaardige voeding bij kinderen
Heb jij twijfels en/of vragen of het voedingspatroon van jouw kind? Eline en Nadine zijn beide diëtisten gespecialiseerd in een (plantaardige) voeding voor kinderen met veel praktijkkennis (als moeder en als professional) Via onze website kun je een afspraak maken of een gratis kennismakingsgesprek bij ons boeken of neem contact op via 06-22937841. Heb je andere vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem gerust contact met ons op via info@sistersaboutfood.com