Soja, goed of slecht?
Regelmatig lees je op het internet wel weer iets over sojaproducten en het nadelige effect dat het op onze gezondheid en het milieu zou hebben. Zo zouden we volgens sommigen misschien zelfs moeten stoppen met de consumptie van soja in verband met een mogelijk verhoogde kans op kanker. Zelf kreeg ik laatst nog een opmerking over het feit dat ik met mijn veganistische dieet een bijdrage zou leveren aan de ontbossing van het Amazoneregenwoud door mijn extra soja inname. Tijd om wat duidelijkheid te scheppen middels dit blog.
Welk effect heeft soja op het milieu?
Bijna iedereen heeft te maken met soja. Of dat nou is door het direct consumeren van sojaproducten of via consumptie van dierlijke producten. Meestal komen soja-producten voor directe consumptie, zoals sojamelk in jouw cappuccino, gewoon uit Europa. In Europa is het genetisch modificeren van soja voor menselijke consumptie verboden. Soja dat bestemd is voor veevoer is meestal afkomstig uit het Amazonegebied van Brazilië. Hiervoor zijn vaak grote delen van het regenwoud (illegaal) gekapt. Deze soja is bovendien vaak wel genetisch gemodificeerd. Soja bestemd voor veevoer heeft dus een grote impact op het milieu!Voor de consumptie van vlees is per kg vlees heel veel soja nodig. Een Europeaan consumeert gemiddeld per hoofd daardoor indirect zo'n 61 kilo soja per jaar door het nuttigen van vlees, kip, kweekvis, zuivel en eieren. Per dag is dit 165 gram en voornamelijk niet-duurzame soja: genetisch gemanipuleerd en afkomstig van door ontbossing verkregen plantages uit de Amazone. Om je een juiste vergelijk te geven: een veganist, zoals ik, consumeert slechts 50 gram soja per dag. Deze soja is wél duurzaam en niet genetisch gemodificeerd. Door meer plantaardig te eten en minder vlees te nuttigen draag je dus enorm bij aan een duurzame en verantwoorde voeding!
Soja, slecht voor je gezondheid?
Regelmatig hoor je dat het eten van soja niet goed voor je gezondheid zou zijn. Zo zou een hoge sojaconsumptie de kans op borstkanker vergroten en bij mannen borstvorming stimuleren door de invloed op het testosterongehalte. Deze bezorgdheid komt voort uit het feit dat in de sojaplant stoffen worden aangetroffen die qua structuur gelijkenis vertonen met het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen. Is deze bezorgdheid wel terecht? Om deze vraag te beantwoorden even de feiten op een rijtje:
Oestrogenen zijn steroïdhormonen die een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van de vrouwelijke geslachtskenmerken, het reguleren van de menstruele cyclus en bij zwangerschap. Ook in het mannelijk lichaam komen oestrogenen voor, zij het in lagere concentraties. Zowel bij de vrouw als bij de man hebben oestrogenen een positief effect op de botdichtheid.
De sojaplant bevat stoffen die hier op lijken en worden om die reden ook wel fyto-oestrogenen (fyto = plant) genoemd. Hoewel beide groepen stoffen gelijkenis vertonen hebben ze ieder een andere uitwerking op verschillende weefsels in ons lichaam. Dit komt doordat beide groepen stoffen anders binden aan twee verschillende receptoren hiervoor: alfa- en bèta-receptoren. Onze lichaamseigen oestrogenen binden voornamelijk aan alfa-receptoren, terwijl fyto-oestrogenen zich het liefst aan bèta-receptoren binden. Doordat borstweefsel vooral alfa-receptoren bevat en botweefsel bèta-receptoren hebben fyto-oestrogenen een positief effect op de botdichtheid, maar weinig tot geen effect op het borstweefsel. Deze selectieve werking zorgt er dus voor dat fyto-oestrogenen precies doen wat gunstig is in ons lichaam! Hoe is dan toch deze negativiteit over soja ontstaan? Dit komt doordat uit dierenstudies wel een negatief effect van soja op de gezondheid van knaagdieren werd aangetoond. Echter, blijkt dat knaagdieren soja op een geheel andere manier verwerken dan mensen. Geen reden om paniek dus: sojaproducten zijn volkomen veilig!
Enige kanttekeningen hierbij:
Het gebruik van losse oestrogeentabletten wordt afgeraden.
Kankerpatiënten met oestrogeen gevoelige tumoren die behandeld worden met een anti-hormoon kuur moeten terughoudend zijn met de sojaconsumptie.
Soja als hoogwaardige eiwitbron
Soja is uiterst geschikt voor mensen die plantaardig eten. Soja heeft namelijk een hoog eiwitgehalte, naast vetten en koolhydraten. Normaal gesproken bevatten plantaardige producten niet alle aminozuren (bouwstenen van eiwitten). Soja is hier een uitzondering op en bevat een compleet aminozuurprofiel. De eiwitten in soja zijn dus van een hoge kwaliteit eiwit en bevatten alle essentiële aminozuren. Dit maakt soja een goede eiwitbron en kan het worden gezien als een prima vervanger van dierlijke eiwitten. Daarnaast bevat soja ook vezels, B-vitamines en mineralen.
Soja-allergie
Eet je (regelmatig) plantaardig maar heb je een soja-allergie of intolerantie? Kies dan voor andere peulvruchten zoals bonen en linzen. Kies, in plaats van sojamelk, voor haver- of amandelmelk. Gelukkig zijn er steeds meer vleesvervangers die niet gemaakt zijn op basis van soja, zoals seitan, lupine burgers en pulled oats.
